Samed Behrengi, İranlı öğretmen, çocuk hikayeleri ve halk masalları yazarı ve derleyicisi. Haziran 1939’da Güney Azerbaycan’ın Tebriz kentinde doğmuştur. Babasının adı İzzet, annesinin adı Sara idi. Samed’in iki erkek ve üç kızkardeşi daha vardır. İlk okulu bitirdikten sonra Tebriz’deki “Debîristân-i Terbiyet” ve “Dânişserâ-yi âlî” adlı öğretmen okullarında okudu. Öğrenimini tamamladıktan sonra Mamkan, Gogan, Ahircan gibi köy okullarında öğretmenliğine başladı ve kısa ömrünün sonuna kadar bu görevde kaldı. Öğretmenlik yaparken bir taraftan da Tebriz Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümünde gece derslerine devam etti. Azerbaycanlı köylü çocuklarına rehberlik hizmetleri sunarken onlar için masallar yazdı. Azerbaycan halk edebiyatını inceledi. Ağızdan ağıza dolaşan halk masallarını toplayarak bu malzemeyi Azerî Türkçesi ve Farsça olarak yeniden kaleme aldı. Edebî faaliyetlerinin belki de en önemlisi olan bu çalışmasının yanı sıra Azerbaycan folkloru ve İran eğitim sistemi üzerine eğildi; eğitim sisteminin aksayan yanlarını tespit ettikten sonra çözüm yolları üretti. İran genelinde seyahatler ile Fars ve Azeri halk kültürü üzerine incelemeler yaptı. Halkın dilinde dolaşan masalları, söylenceleri derledi, yorumladı, yeniden yazdı. Bunları derlemenin yanı sıra, çocuk öyküleri yazdı. Ne var ki kimilerince çocuk öyküleri olarak görülen bu yapıtlar kimilerince de İran ve diğer dünya halklarına, adalet, eşitlik, dogmayı sorgulama, direnebilme gibi öğütlerde bulunan metinlerdir. Zamanının Şah yönetimine karşı masal ve hikayeler yazarak karşı koymaya çalışmış, başkaldırmıştır. Yazar 1968’de, 29 yaşındayken, Azerbaycan’daki Aras nehrinde yüzerken (kimilerine göre Şah?ın gizli polis örgütü SAVAK tarafından hazırlanmış) bir kaza sonucu öldü. Yüzerken boğulduğu söylentisi yayılsa da buna kimse inanmadı, çünkü Behrengi, yazdığı masallarla, ülkesinin başına çöreklenmiş Şahlık düzenini açıkça eleştiyor, her türlü baskı yönetimine karşı çıkıyordu. Bu yüzden suikaste uğradığı savlanagelmiştir. Yapıtları onlarca dile çevrilmiştir. O dönemin önemli gazetelerinde ve dergilerinde çıkan yazılarında S. Garanguş, Çingiz, Merâtî, Bâbek, Behreng, Adıbatmış, Daryûş, Nevvâb Merâgî, S. Adam, Solma gibi takma adlar kullandı. Âdîne adlı haftalık bir gazete çıkardıysa da, o dönemin baskıcı yönetimi altında bu gazete varlığını sürdüremedi. Behrengî’nin belli başlı eserleri: I. İnceleme, gözlem ve makale dalındaki yapıtları: Kondukâv der mesâil-i terbiyetî-yi İran (İran Eğitim Sorunlarına İlişkin Bir İnceleme); Folklor u zebân-i Âzerbaycan (Azerbaycan dili ve folkloru); Mecmû’a-yi makâlehâ (Makaleler Mecmuası); Bihrûz-i Dihkânî ile birlikte hazırladığı ve bu kitapta çevirisi sunulan Efsânehâ-yi Âzerbaycan (Azerbaycan masalları) (İki cilt bir arada; Birinci baskı Tahran 1354 şemsî/1975; dördüncü baskı Tahran 1357/1978), Tapmacalar ve Koşmacalar (Tebriz 1345/1966). II. Masal ve hikaye dalındaki yapıtları: Ulduz u Kelâğhâ (Yıldız ile Kargalar), Behrengî’nin ilk çocuk kitabıdır ve dostlarından birinin üvey çocuğunun yaşamından esinlenerek kaleme almış ve bu kitabın gördüğü ilgi Behrengî’yi başka kitaplar yazmaya teşvik etmiştir. Bu kitap 1345/1966 yılında Tebriz’de basılmıştır. İtalya ve Çekoslovakya’da ödül aldığı Mâhi-yi siyâh-i kuçulu (Küçük Kara Balık). Türk ressamı ve karikatürcüsü Mehmet Sönmez tarafından resimlenen bu yapıt uluslararası fuarlarda iki onur madalyası aldı. İran’da da 1968 yılında Şûrâ-yi kitâb-i kûdek (Çocuk Kitapları Şurası) tarafından yılın kitabı seçildi. Sergozeşt-i dâne-yi berf (Kar Tanesinin Serüveni) Peserek-i Lebûfurûş (Pancarcı Çocuk) Keçel-i Kefterbâz (Kel Güvercinci). Behrengî’nin çocuk edebiyatı hakkındaki bir makalesi 12 hikayesi ile birlikte “Kıssehâ-yi Behreng” (Behreng Masalları) (3. baskı, Tahran 2536/1977) ve beş masal ile beş derleme halk masalı “Telhûn” adıyla yayımlanmış (Tahran 1349/1970), bu hikayelerden bazıları “Bu Gelen Köroğludur”, “Püsküllü Deve”, “Bir Şeftali Bin Şeftali”, “Küçük Kara Balık”, “Sevgi Masalı” ve “İnatçı Kediler” adlarıyla Türkçe’ye çevirilmiştir (Arkadaş Yayınları, İstanbul, 1975-1979) Eserlerinden büyüklerin de pek çok şey öğrendikleri belirten Behrengi, şöyle diyor: “Çocuklar, bu toplum babalarınızın size miras bıraktığı toplumdur. Yaramazlıklarınızı aza indirmeli ya da hatta tümüyle bırakmalısınız. Bu toplumun sorunlarının üstesinden gelecek çözüm araçlarını aramalı, bulmalı ve de hastalıkları yok etmelisiniz. Toplumu tanımanın birkaç yolu vardır. Bu yollardan biri kitap okumaktır. Kitapların hem en iyisini seçmeliyiz, hem de bizim çeşitli sorularımıza yanıt verenlerini. Kitap toplumumuzu ve öteki ulusları bilgilendirmek ve bize toplumsal hastalıkları göstermek zorundadır. Öyküler bizlere, toplumumuzun gerçek bir resmini çizebilir; sorunlarını ve nedenlerini açıklayabilir. Öyküler, okuyanları yalnızca eğlendirmez. Bu yüzden ben de akıllı çocukların öykülerimi yalnızca hoş vakit geçirmek için değil, öğrenip bilgilenmeleri için okumalarını istiyorum Yapıtları * Bir Varmış Bir Yokmuş * Bir Şeftali Bin Şeftali * Bu Gelen Köroğludur * Püsküllü Deve * Sevgi Masalı * Küçük Kara Balık * Ulduz Kız’ın Konuşan Bebeği * Ulduz Kız’ın Kargaları * Pancarcı Çocuk * Kel Güvercinci * Yıldız ve kargalar * Bir Günlük Düş ve Gerçek * Bir Aşk Masalı